Б.ОЮУНЗУЛ

Бид энэ удаа ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ-ны зөвлөх, Россотрудничество агентлагийн Монгол Улс дахь төлөөлөгчийн газрын тэргүүн, Улаанбаатар дахь Оросын шинжлэх ухаан, соёлын төвийн захирал А.Р.Базархандаевтай ярилцлаа.

-Та ОШУСТ-ийн захирлаар хэдэн жил ажиллаж байна вэ. Анх хэзээ Монголд ирсэн бэ?

-Би ОШУСТ-ийн захирлаар ажиллаад хоёр жил болж байна.

Анх 2019 оны дөрөвдүгээр сард томилогдож ирсэн. Гэхдээ Монголд анх удаа ирж байгаа юм биш. 30 жилийн өмнөөс Монголд амьдарч эхэлсэн. Тийм учраас Монголыг сайн мэднэ. Би өмнө нь Монголд үйл ажиллагаа явуулж байсан “Айсти” компанийн захирлаар 20 жил ажилласан.

Энд манай “Айсти”-ийн салбар “Айсти” телевизийн суваг ажиллаж байсан. Гадаад харилцааны яаманд итгэмжлэгдсэн сэтгүүлчээр ажиллаж байлаа. Оросын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн өмнөөс Монголын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдаас болон бусад албан тушаалтнаас олон сурвалжлага, яриа авч байсан. Монгол надад үнэхээр таалагддаг.

Монгол улс маш эрчимтэй хөгжиж байна. Ялангуяа сүүлийн арван жилд нийслэл болон орон нутгууд их өөрчлөгдсөн гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Хот маань хоггүй цэвэрхэн, соёлтой болж байгаа нь надад их таалагдаж байгаа. Хотын захирагч “Хотоо соёлтой болгоё” гэсэн том төсөл хэрэгжүүлж байгаа нь их сайшаалтай. Энэ төслийн хүрээнд манай байгууллага хүүхдийн тоглоомын задгай талбайтай болж байгаа. Долоо хоног болгон хүүхдийн кино үзүүлдэг. Мөн ногоон байгууламжийг байгуулж байна. 2006 онд миний хувь нэмрийг үнэлж Мон­гол Улсын Засгийн газрын дээд шагнал болох Алтангадас одонгоор шаг­на­сан нь сайхан байдаг.

-Жил бүр Оросын ард түмэн төдийгүй дэлхийн II дайнд оролцсон улсууд Ялалтын баярыг өргөн тэмдэглэдэг. Энэ жилийн тухайд коронавирусын улмаас олон нийтийн арга хэмжээг цуцалсан?

-Энэ жил аугаа эх орны дайны ялалтын 75 жилийн ой тохиож буй. Энэ бол Орос, Монголын найрамдалт харилцаанд чухал тэмдэглэлт баяр. Яагаад гэхээр Фашист Герман Зөвлөлт холбоот улсын эсрэг довтлоход анхны тусламжийг Монгол Улс сунгасан. Монголоос хүмүүнлэгийн тусламжаар ирсэн зүйлс нь Америкийн нэгдсэн улстай харьцуулахад илүү их хэмжээтэй байсныг тэмдэглэн үлдээснийг онцлон хэлэх нь зүйтэй. Монголоос ирүүлсэн тусламжийн зүйлс нь нэхий дээл, дулаан хувцас, бээлий, хоол хүнс, агт морь, алт мөнгө байсан. Бидэнд тусалсан тусламжийн зүйлсээр олон зүйл бүтээсний нэг нь хувьсгалт монгол танкийн цуваа билээ. Энэ бол Монгол Улсаас ирсэн хандиваар байгуулсан зүйлүүдийн нэг юм. Дайны жилүүдэд Монгол Улсад байнга оршин суудаг Оросын эрэгтэй, эмэгтэй, хүүхэд нийлсэн 12 мянган иргэн байсан. Тэдгээр хүмүүсийн таван мянга нь цэрэгт татагдаж, зарим нь сайн дураараа цэрэгт явсан байдаг. Эдгээр хүмүүсийн тавиас доош хувь нь л буцаж ирсэн. Бусад нь дайны фронтод амь үрэгдэж, алтан амиа эх орныхоо ялалтын төлөө зориулсан.

Монголоос Зөвлөлт холбоот улсын дайны үеэр үзүүлсэн тусламжийн тухай өнөө үед энэ шинэ нөхцөл байдалд зайлшгүй ярих шаардлагатай. ОШУСТ нь өөрийн түнш байгууллагатай. Тэдгээр байгууллагатайгаа хамтран олон арга хэмжээ явуулдаг. Ер нь манай байгууллагын гол зорилго нь хүмүүнлэгийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэх юм. Харамсалтай нь энэ жил коронавирусын халдвар гарсантай холбоотойгоор баярт зориулан хийж байгаа бүх арга хэмжээгээ цахимаар явуулж байгаа.

Тухайлбал, “Наша песня” төсөл байна. Бид энэ төслөө ОХУ-аас Буриад улсад суугаа Элчин сайдын яамны дэмжлэгтэйгээр ОШУСТ болон UBS телевизтэй хамтран явуулж байгаа. Монголчууд бол дуучин ард түмэн. Бид ялалтын 75 жилийн ойд зориулж “Наша песня” төслийг хэрэгжүүлсэн. Энэ төсөлд нийслэлийн болон хөдөө орон нутгийн хүмүүс оролцож ая дуугаа өргөн өрсөлдсөн. Мөн сургуулийн насны болон сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүдийн дунд “Аугаа их ялалт хүүхдийн нүдээр” гэсэн гар зургийн уралдаан, мөн “Дарийн утаа үнэртсэн шүлгүүд” гэсэн уран уншлагын уралдаан зохион байгуулсан. Баярт зориулсан бүх уралдаанаа цахимаар хийсэн. Тэмцээний ялагчдын шагналыг хорио цээр тавигдахаар өгөхөөр болсон.

Мөн Цагдаагийн ерөнхий газрын дэргэдэх “Сүлд” чуулгатай хамтран тоглолт зохион байгуулсан. Түүнчлэн дуучин  МУСТА Б.Баярцэцэгийн “Миний дуртай дуу” цахим тоглолт хийсэн. Мөн Оросын алтан сан хөмрөгөөс 1941-1945 оны эх орны дайны ялалтын түүхэн 75 жилийн ойд зориулан ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн зарилгаар ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ-ны дэмжлэгтэйгээр Россотрудничество-ийн Монгол дахь төлөөлөгчийн газар, ОШУСТ албан ёсны, онцгой эрхийн зөвшөөрөлтэйгөөр МҮОНРТ-тэй хамтран хуучны кинонуудаа сэргээн үзүүлэхээр болсон. Энэ төхөөрөмжөөр хуучны кинонуудыг сэргээн тоон хэлбэрт шилжүүлэн, шинэчилж үзэх боломжийг өгсөн. Энэ нь ямар ч үнэ төлбөргүй гэдгээрээ онцлогтой. Эх орны дайны талбар дээр Улаан армийн эгнээнд тулалдсан Монгол Улсад байнга оршин сууж байсан Оросын болон Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын иргэд энэхүү ялалтыг ойртуулахад өөрийн хувь нэмрээ оруулсан. Москва, Курскийн цүлхээн, Сталинградын тулалдаан, Крым, Кавказ, Европын орнуудыг чөлөөлөх их тулалдааны талбарт Орос, Монголын олон дайчид халуун амиа зориулсан юм. Монголоос дайнд мордсон Оросын эх орон нэгтнүүд, монгол иргэдийн гэгээн дурсгалд зориулан “Наши герои-манай баатрууд” хэмээх видео бичлэгийг бэлтгэн гаргасан. Мөн Хан-Уул дүүргийн "И-Март" худалдааны төвийн III давхарт “Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед ЗСБНХУ-д Монголын ард түмнээс өгч байсан тусламжийн бэлэг” үзэсгэлэн гаргасан гээд олон ажлыг зохион байгуулсан. 

-Монголоос өөр хэдэн оронд энэ байгууллага үйл ажиллагааг явуулдаг вэ? 

-Манай байгууллага 80 оронд төлөөлөгчийн газартай. ОШУСТ-ийн хувьд бүх оронд салбар байхгүй. Хамгийн гол нь ОШУСТ нь хуучин Зөвлөлт холбоот улсын бүрэлдэхүүнд байсан улс орнуудад байдаг. 1976 онд байгуулагдсан Улаанбаатарт байгаа ОШУСТ бол Ази номхон далайн бүс нутгийн хамгийн том төв юм. Тухайн үедээ “Зөвлөлтийн соёл шинжлэх ухааны ордон” гэдэг нэртэй байсан. Зарим оронд төлөөлөгчийн газар байдаггүй учраас ганц хоёрхон хүн улс орноо төлөөлөн ажилладаг. Манай байгууллага 26 хүний бүрэлдэхүүнтэй. Мэдээж бид бусад орны, тэр тусмаа Азийн төвүүдийн дэргэд явуулж байгаа үйл ажиллагаа болон хамрах цар хүрээний хувьд хамгийн том нь. Гэхдээ улам олон болж, өргөжин тэлж, хөгжих бодолтой байна. Бидний хийж байгаа ажил зөвхөн нийслэл хотоор хязгаарлагддаггүй. ОШУСТ-ийн дэргэдэх орос хэлний төвийн 25 салбар аймаг, сум, орон нутагт ажиллаж байгаа. Бид аймаг бүсийн орос хэлний олимпиад явуулдаг. Мөн Оросын уламжлалт баяр соёлыг хүмүүст таниулдаг. Орос хэлний олимпиадад түрүүлсэн хүүхдэд гэрчилгээ олгож Оросын холбооны улсад тэтгэлгээр суралцах эрх бэлэглэдэг. Дашрамд хэлэхэд бид жилдээ 500 оюутан ОХУ-д тэтгэлгээр суралцуулдаг. Эдгээр  оюутны сонгон шалгаруулалтыг явуулах үндсэн үүргийг манай байгууллага таван жил гүйцэтгэж байна. 

-ОХУ болон Монгол Улс олон жилийн ах дүүгийн найрамдалт харилцаатай. Цаашид хоёр орны харилцаа хэрхэн хөгжих талаар таны бодол? 

-Өнгөрсөн жилийн ерөнхийлөгчийн айлчлалын үеэр хоёр улсын хооронд стратегийн иж бүрэн түншлэлийн хугацаагүй гэрээ байгуулсан. Үүнийг сануулвал илүүдэхгүй байх. Тиймээс бид яг энэ гэрээг баримтлан ажиллана. Өмнөх гэрээ бол зүгээр стратегийнх байсан. Одоо иж бүрэн гэрээ болсон нь сайн хөршийн бүрэн түншлэл хийсэн гэсэн үг юм. Манай орны хувьд хэдхэн оронтой ийм түншлэл хийсэн байдаг.

-Монгол оюутнууд ОХУ-д суралцах нь их байна. Харин орос залуу­саас Монголд суралцах хүсэлт ирдэг үү?

-Монголын залуучууд ОХУ суралцахаар явж байна. Энд нэг зүйлийг онцлоход Оросын залуучуудыг татахын тулд Монголын талаас хөгжиж байгаа эх орноо таниулах, сурталчлах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл Монгол Улсын хөгжил цэцэглэлт, орчин үеийн Монголын талаарх мэдээлэл хомс байна. Тиймээс Монголд явагдаж байгаа янз бүрийн хөгжмийн, спортын арга хэмжээнүүд төдийгүй амралт чөлөөт цагаа өнгөрөөх цанын бааз, амралтын газар, байгалийн  үзэсгэлэнт газруудаа таниулах, түгээн дэлгэрүүлэх, Монголоо сурталчлах ажил дутмаг байна. Сургуулиудын хооронд мэдээж оюутан солилцоо явагдаж байгаа. Гэхдээ чамлахаар тоотой байна. Тува, Буриад улс, Эрхүү муж болон Монголтой хил залгаа бүсүүдээс гол төлөв ирж суралцахын зэрэгцээ үлдэж ажиллаж байгаа залуучууд байна. Мөн гэр бүл болж байгаа залуус ч байна. Хэрэв сурталчилгаа сайн хийвэл хөгжиж буй энэ сайхан оронд Оросын залуучууд олноороо ирнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2020.5.12  МЯГМАР № 93 (6318)