П.АМГАЛАНБАЯР 

Хаа нэгтээ яаран алхах хүмүүс, хурдлан өнгөрөх машин гээд нийслэлд нэгэн шинэ өглөө эхэлж ажил, амьдрал өрнөнө. Өглөөний 06:30 цагт Багшийн дээдээс Ч:48 А чиглэлийн автобус хөдөлгөөнд оролцоход бэлэн болжээ. Тус автобусны жолооч эмэгтэйг С.Оюунцоож гэдэг. Тэрбээр үүрийн таван жинтэй уралдаж бааз дээрээ ирж хөдөлгөөнд оролцох бэлэн байдлаа хангадаг аж. Түүний өнөөдрийн явах чиглэл Зүүн салаа-МУБИС. Хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн бужигнасан нийслэлийн нэгэн хэсэг Зүүн салаа руу автобус хөдөллөө. С.Оюунцоож “Тэнүүн-Огоо” ХХК-ийн жолооч. Нийтийн тээврийн салбартай холбогдоод 12 жилийг үджээ.

Анх 20 хэдхэн настай, үсээ годойтол нь боосон охин автобусны жолооч болохоор ирж байсан нь саяхан л юм шиг санагдаж байна. Би жолооч, тэр тусмаа нийтийн тээврийн жолооч болсноороо баярладаг хэмээн ярих нь түүнийг мэргэжилдээ дуртайг илтгэх ажээ. Автобус эцсийн буудал руу явж байгаа учраас зорчигч цөөн байлаа. Энэ үеэр зорчигч Х.Төрболд “Автобусанд суугаад эмэгтэй жолооч байхыг хараад содон харагддаг. Явж байгаа нь ч тогтуухан. Ажил бүр өөрийн онцлогтой. Тиймээс жолооч гэхээр заавал эрэгтэй хүн байх ёсгүй шүү дээ. Манайх Зүүн салааны эцэст байдаг. Өнгөрсөн жил охин маань энэ жолооч эгч их сайхан ааштай юм байна лээ. Өглөө би хичээлээсээ хоцрох гээд гараа өргөсөн чинь зогсоод суулгасанд баярласан гэж байсан. Би ч тухайн үед их баярласан” гэлээ.
Түүний автобус үзмэн ягаан өнгөтэй. Бүх зүйл нь эмх цэгцтэй, цэвэр цэмцгэр харагдана. Өнгөрсөн жил парк шинэчлэлт хийж, бүгд шинэ автобустай болжээ. Жолооны ард амьдралынх нь ихэнх хугацаа өнгөрдөг учраас хоёр дахь гэр шиг нь дотно санагддаг аж. Түүний үндсэн чиглэл Ч:2 буюу Шархад-III, IV хороолол. Тус чиглэлд 20 автобус явдаг бөгөөд хоёр эмэгтэй жолоочтой гэж байлаа. 

УДАМ ДАМЖСАН ГУРВАН ҮЕИЙН ЖОЛООЧ

С.Оюунцоож Төв аймгийн Борнуур сумын харьяат. Сумандаа Х ангиа төгсөөд Улаанбаатарт оюутан болж иржээ. Түүний аав, өвөө нь насаараа тээврийн байгууллагад ажилласан байна. Аав нь том машины жолооч, 4-5 настай жаахан охин алс хол тээврийн замд аавыгаа дагаж явдаг байж. Замын уртад унтахгүй аавынхаа дэргэд яриа өдөж, байгалийн сайхныг сонирхон хардаг сониуч хүүхэд байсан гэнэ. Түүнийг гэрийнхэн нь гурван үеийн жолооч мэргэжлийг таслахгүй үргэлжүүлж яваа хэмээн ихэд бахархдаг аж.
Тэрбээр 2006 онд Техникийн их сургуулийг хүнсний технологич мэргэжлээр төгсөж, мэргэжлээрээ гурван жил ажиллажээ. Оюутан байхдаа жолооны курст сурч, нөхөртэйгөө танилцаж, амьдралаа холбосон байна. Тэрбээр хүнсний технологич мэргэжлээр ажиллаж байхдаа анхныхаа хүүхдийг өлгийдөн авчээ. Дикриттэй байхдаа гэртээ зүгээр суухгүй таксинд явдаг байж. Энэ үед аав, авга ах, нөхөр нь “Тэнүүн-Огоо” компанид жолоочоор ажилладаг байжээ. Авга ах нь “Миний дүү машин сайн барьдаг юм чинь автобусны жолооч болох юм уу. Хариуцлагатай хэдий ч сайхан мэргэжил” гэж. Ийн 20 хэдхэн настай охин нийтийн тээврийн салбарт орох замналыг авга ах нь анх тавьжээ. “Хүн гэдэг ус ачсантай адилхан.  Усыг цалгиулахгүй авч явдагтай адил хүнийг устай зүйрлэж явж байгаарай” гэж ах нь түүнд захьдаг байж. Нийтлэлийн баатар маань “Автобусны жолооч гэдэг олон хүний амь насыг дааж яваа хариуцлагатай ажил. Тиймээс ахынхаа хэлснийг байнга санаж хүн ихтэй үед гэнэт тормоз гишгэхгүй, аль болох ая тухтай байлгахыг эрмэлздэг. Автобус хөдөлсөн ч гэсэн нялх хүүхэдтэй, хичээл, ажлаасаа хоцрох гээд яарч байгаа хүмүүсийг зогсоод авдаг. Зарим хүн энд тэнд буулгаад өгөөч гэхэд нь аль болох боломжоороо туслахыг хичээдэг. Гэхдээ автобус хөдөлсөн бол зогсох ёсгүй байдаг” гэж байсан юм.

“ЧАМАЙГ АВТОБУСНЫ ЖОЛООЧ БОЛНО ГЭЖ БОДООГҮЙ”

Нийтлэлийн баатар маань анх автобус жолоодож байхдаа ихэд сандарсан гэдэг. Түүний анхны чиглэл нь М:27 буюу Таван шар-Офицеруудын ордон-Баянзүрхийн товчоо байжээ. Сүүлдээ сунгагдаад ургах наран хороолол руу явдаг болсон байна. Түүнийг анх ажилд ороход “Тэнүүн-Огоо” компанид 2-3 эмэгтэй жолооч байсан бол одоо 10 гаруй болжээ. Социализмын үед хүмүүс эмэгтэй хүн гэхээр хүүхэд төрүүлж, гэрийнхээ ажлыг хийх ёстой. Эрэгтэй хүн хийх ажил гэсэн хандлагатай байсан. Харин одоо харьцангуй гайгүй болсон юм шиг харагддаг. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам бүх зүйл хувьсан өөрчлөгдөж байна. Эмэгтэй хүнд хийхийг зорьсон бүхнээ бүтээх, сэтгэлийн хат, тэвчээр байгаа. Найзууд маань намайг автобусны жолооч болно гэж бодоогүй. Хүнсний технологич мэргэжлээрээ ажиллахгүй яасан юм бэ гэхэд нь “Автобусны жолооч мэргэжилдээ дуртай. Хүмүүсийг хүссэн газарт нь хүргэж, ажлыг нь бүтээдэг” гэж хэлдэг гэсэн юм.

“ХҮМҮҮСЭЭС УРМЫН ҮГ СОНСООД ИХ БАЯРЛАДАГ”

Харин зарим жолооч явж байгаад нэгдүгээр эгнээнд зогсох нь хүндрэл учруулдаг байна. Машиныг тойроод хоёрдугаар эгнээ рүү орох гэхэд зам тавьж өгөхгүй, дохиогоо дуугаргаж элдвээр хэлдэг гэнэ. Түүнээс хүндрэлтэй зүйл хэр тохиолддог талаар  асуухад “Олон хүнтэй харьцаж байгаа учраас янз бүрийн ааш араншинтай байдаг. Замын түгжрэлд ороод удахаар яасан удаан явдаг юм бэ гээд загнана. Автобусны буудалгүй газар бууя гэнэ. Тэр үед жаахан шантардаг. Гэхдээ өөр нэг хүн орж ирээд урмын үг хэлэхэд мартдаг. Ямар мундаг юм бэ. Алтан шар зам нь өлзийтэй байг. Гавьяат тээвэрчин болоорой гэхэд нь баярладаг. Мөн гэрийнхэн маань их дэмждэг. Орой гэртээ очиход хүүхдүүд маань “Ядарсан уу ээж ээ. Орыг нь засчихсан” гэдэг. Энэ бүхэн урам өгдөг хэмээлээ. 

Бид явсаар Зүүн салааны эцсийн буудалд ирлээ. Нийтлэлийн баатар маань хажууд байх төхөөрөмжөө байнга харах аж. Учир нь хойно, урд байгаа автобусаа хаана, ямар зайтай явааг нь хардаг байна. Өмнө нь барагцаагаар тооцоолдог байжээ. Хүмүүсийн ажлын цаг дөхөж саяхан хүнгүй байсан автобус дүүрэн хүнтэй боллоо. Энэ үеэр зорчигч  Л.Энхмаа “Хааяа автобусанд суугаад жолоочийг хараагүй байхдаа “Хамт зорчихоор уншуулъя ах аа” гэж хэлэх тохиолдол бий. Олон хүнтэй, түгжрэлтэй гээд автобус жолоодох амар ажил биш байх. Тиймээс мундаг юм аа гэж хардаг” гэлээ. Нийтлэлийн баатрын маань ажил 22:50 цагт дуусаж бааз руугаа явна. Тэгээд автобусаа цэвэрлэж, маргаашийн ажилдаа гарахад бэлэн болгодог аж. 

Жолооч бэлтгэдэг авто сургуульд эмэгтэй хүмүүс хэр их ирдэг талаар MD авто сургуулийн захирал Т.Цэрэнгэрэлээс асуухад “Манай авто сургууль үйл ажиллагаагаа явуулаад найман жил болж байна. Сүүлийн үед эмэгтэйчүүд нийтийн тээврийн D ангилалд суралцах нь их болсон. Энэ оны хагас жилийн хугацаанд D  ангиллаар 74 хүн суралцсны 30 гаруй нь эмэгтэй. Манайх автобус баазтай хамтарч ажилладаг учраас нийтийн тээврийн жолооч болох сонирхолтой хүмүүс ангиллаа ахиулж, мэргэшсэн сургалтад хамрагддаг” гэсэн юм. 

2022 оны Долдугаар сарын 8. БААСАН гараг. № 134 (6866)