Тээвэр, ложистикийн хөгжил сулаас худалдааны зардлыг өсгөсөөр

2022-06-08
Нийтэлсэн: Админ
 4 мин унших

Ц.МЯГМАРБАЯР

 

Сүүлийн хоёр жилд инфляцд эзлэх импортын барааны үнийн өсөлт  жилд 10 хувиар нэмэгдээд байна. Энэ нь тээвэр ложистикийн хөгжилтэй шууд холбоотой болох COVID-19 бидэнд мэдрүүлээд байна. Үүнийг хоёрхон тооноос анзаарахад л илт. Нэгдүгээрт, уул уурхайгаас хэт хараат байгаа нь. Эдийн засгийн 30 орчим хувийг уул уурхайн түүхий эдийн экспорт эзэлдэг. Тэгвэл түүхий эдийн гацаагч хүчин зүйлс нь тээвэр ложистикийн хүндрэл. Нөгөөх нь манай өрхийн хэрэглээний 60 гаруй хувийг импортын бараа, бүтээгдэхүүн эзэлдэг. Өөрөөр хэлбэл, 30, 60 гэсэн энэ хоёр тоогоор илэрхийлэгдэх гадаад худалдааны салбар бидний амьдрал болон улсын хөгжилд ямар их ач холбогдолтой салбар гэдэг нь тодорхой. Гэвч энэ салбарыг өнгөрсөн 30 орчим жилд дорвитой хөгжүүлж чадаагүй орхисныг инцфляцын өсөлт харууллаа хэмээн өнгөрсөн долоо хоногт болсон Тээвэр ложистикийн асуудал сэдвээр болсон хэлэлцүүлгийн үеэр импортлогчид онцолж байсан юм. 

Тээвэр ложистикийн салбарын хөгжлөөрөө бид хэт хоцрогдсоныг хэдэн тоо илтгэж байгаа юм. 2018 оны байдлаар хөрш орнуудтай харьцуулсан ложистикийн гүйцэтгэлийн индексээр дэлхийн 160 орноос  манай улс 130-д жагсчээ. Тодруулбал, ачаа барааг товлосон хугацаанд хүргэх байдлаар Монгол Улс 94, ОХУ 74, БНХАУ 29-д. Ачаа илгээмжийн хяналтын үзүүлэлтээр манай улс маш муу буюу 149-д жагссан бол Орос 88, Хятад 28-д байна.Тээвэр болон, гаалийн  зуучлал ложистикийн үйлчилэгээний чанарын үзүүлэлтээр манайх 145, ОХУ 73, Хятад 27-д жагссан байна. Өрсөлдөхүйц үнэ бүхий тээвэрлэлтийг хялбаршуулан зохион  байгуулах чадвараар Монгол Улс 128, хойд хөрш 105, урд хөрш 18-д жагсчээ. Боомт, төмөр зам, авто зам, мэдээллийн технологи гэсэн тээвэр худалдаатай холбоотой дэд бүтцийн хүртээмжээр манай улс 142-т жагсаж байгаа бол гааль, хилийн үйлчилгээг хялбаршуулсан байдлаар 132-т орж байна. Цар тахлын үеийн хатуу хөл хорионоос шалтгаалан 2021 оны жилийн эцсээр бүх төрлийн тээврээр 49.1 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 11.1 сая тонн буюу 18.5 хувиар буурчээ. Харин зорчигчдын тоо давхардсан байдлаар 107.1 сая хүн болж 15.7 хувиар буурсан аж.

Энэ нь хэрэглээний эдийн засагтай орны хувьд импортын хамааралтай гэдгээ  бид нийгмээрээ мэдэрлээ. Өөрөөр хэлбэл, инфляцын тал хувийг импортын бараа эзэлж байна. Хил дээр гацсан бараа бүтээгдэхүүний үнэ 40 дахин нэмэгдсэн. Тээвэр болон хадгалалтын мөн  бусад захилгын зардал нэмэгдсэн. Түүнчлэн авлигын систем үүссэн гэх болзошгүй нөхцөл байдлаас зардал эрс өссөн хэмээн  эх сурвалж хэлж байна. Үүнээс болж бараа татан авах хугацаа ч уртсаж байна. Иймээс ес, аравдугаар сар хүртэл энэ нөхцөл байдал дээрдэхгүй гэж тээвэр ложистикийн компанийн эзэд ярьж байна. Нөгөөтэйгүүр Хятадын “Тэг ковид” бодлого намар болох Ардын их хурал хуралдаж эндээс  шийдвэрлэх  гадаад худалдааны салбарт барих нээлттэй бодлого нь ирэх оноос хэрэгжинэ. Тиймээс энэ онд манай нүүрсний экспорт болон дотоодын  импортын худалдаанд ахиц гарч идэвхжихгүй гэдгийг салбарынхан ярьж байсан юм.

Манай гадаад худалдааны тээвэр, ложистикт ногдох зардлын 30 хувийг зөвхөн тээврийн зардал эзэлдэг. Үүгээр тус орны худалдаа, тээвэр ложистикийн хөгжлийг хэмждэг аж. Нэг үгээр хэлбэл, хөгжингүй орнуудад тээврийн зардал доошлох тусам худалдааны эргэлт сайжирч бараа бүтээгдэхүүний үнэ буурч байдаг аж. Харин манайд энэ салбар гадаад хүчин зүйлээс хамааралтай явж ирсэн нь цар тахлын үеэр илүү мэдрэгдсэн. Тээвэр ложистикийн зардлыг ДНБ-д эзлэх хувиар тооцвол манай улсынх 24 хувь. Дэлхийн дундаж 13 хувь бол АНУ-ын найман хувь байдаг байна. Энэ нь  манай улсын худалдааны зардал өндөр байгааг судалгаа харуулж байна. Түүнчлэн Худалдааны яам байхгүй байгаа нь тус салбарын хөгжил орхигдож байгааг мэргэжилнүүд онцолж байна. Өнөөдөр энэ салбарын асуудлыг 2-3 яам хариуцаж байгаа нь цаг үеийн тулгамдсан асуудлыг яаралтай шийдвэрлэх боломжгүй,  цаг алдаж буй нь хил, гаалийн гацаа үүсэх нэг шалтгаан гэж байлаа.

Түүнчлэн өнөөдрийн байдлаар манайд тээвэр ложистикийн 100 гаруй компани Европоос Монгол руу ачаа тээвэрлэлтийг авто замаар хийж байна. Өмнө нь 7000 гаруй км туулж 21 хоногт ирдэг байсан бол өнөөдөр  Орос Украины мөргөлдөөнөөс шалтгаалж  8340 км замыг туулах нөхцөл үүссэнээс үүдэж сар болохын зэрэгцээ зардлын өртөг 30-40 хувиар нэмэгдэхээр болсон аж.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ЗУРГАДУГААР САРЫН 8. МЯГМАР ГАРАГ. № 113 (6845)

 

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.В.Путинд бараалхлаа

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙД Г.ЗАНДАНШАТАР ОХУ-ЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ В.В.ПУТИНД БАРААЛХЛАА

Өчигдөр 10 цаг 25 мин
Парламентын дарга буцаж, Амбан захирагчийн айлчлал эхэллээ

Төв талбайд төстэй хоёр далбаа намирч, сониуч зарим нь Шинэ Зеланд, Австрали

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Ахмад дайчин У.Доржпаламд Монгол Улсын баатар цол хүртээлээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Чөлөөлөх дайны ялалтын 80 жилийн ойг тохиолду

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Х.Наранхүү: “Энержи ресурс” ХХК-д олгосон лиценз компанийн хувь нийлүүлэгчдийн өмч гэдэгтэй Засгийн газар маргахгүй

Одоогоос 18 жилийн өмнө, 2007-2008 онд С.Баярын Засгийн газар Ухаахудагийн лицензийг Тав

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Тавантолгойд нүүрсний хулгайг “дахиулж” болзошгүй тогтоолын төсөл УИХ-д очжээ

Нэгэн цагт, нийтээрээ жигшин эгдүүцэж байсан нүүрсний хулгай мартагдаж, нүүрсний хулгайч

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Эх оронч монголчуудын түүхэн ялалт, тусгаар тогтнолын үнэ цэнийг мэдрүүлнэ

Чөлөөлөх дайны ялалтын 80 жилийн түүхт ойн өдөр Аривын ерөнхий газар, Үндэсний төв архи

Уржигдар 06 цаг 00 мин
Сургуулийн орчинд 13 цэгт электрон тамхи зарж байна

“…Монголд 100 хүүхэд тутмын 30 нь электрон тамхи татаж байна…”, “Vape татаж эхэлж ба

Уржигдар 06 цаг 00 мин
“Алтай трейдинг”, “Энержи ресурс” компаниудаас болж Ашигт малтмалын хуулийг 2006 онд шинэчилжээ

УИХ-аас Ашигт малтмалын тухай хуулийг 2006 онд шинэчлэн баталсан.

Уржигдар 06 цаг 00 мин
Дэлхийн хоёрдугаар дайны ялалтын 80 жилийн ойд зориулсан парад Бээжинд болов

Дэлхийн хоёрдугаар дайны ялалтын 80 жилийн ойд зориулсан парад Бээжинд болов

2025-09-03
“Бодь”-ийн барьсан төмөр замын хэргийг шалгах уу

Сүүлийн өдрүүдийн улс төртэй зэрэгцээд, “...Мөрдөх байгууллагууд “Бодь”-ийн барьса

2025-09-03