Ц.МЯГМАРБАЯР
Сүүлийн хоёр жилд инфляцд эзлэх импортын барааны үнийн өсөлт жилд 10 хувиар нэмэгдээд байна. Энэ нь тээвэр ложистикийн хөгжилтэй шууд холбоотой болох COVID-19 бидэнд мэдрүүлээд байна. Үүнийг хоёрхон тооноос анзаарахад л илт. Нэгдүгээрт, уул уурхайгаас хэт хараат байгаа нь. Эдийн засгийн 30 орчим хувийг уул уурхайн түүхий эдийн экспорт эзэлдэг. Тэгвэл түүхий эдийн гацаагч хүчин зүйлс нь тээвэр ложистикийн хүндрэл. Нөгөөх нь манай өрхийн хэрэглээний 60 гаруй хувийг импортын бараа, бүтээгдэхүүн эзэлдэг. Өөрөөр хэлбэл, 30, 60 гэсэн энэ хоёр тоогоор илэрхийлэгдэх гадаад худалдааны салбар бидний амьдрал болон улсын хөгжилд ямар их ач холбогдолтой салбар гэдэг нь тодорхой. Гэвч энэ салбарыг өнгөрсөн 30 орчим жилд дорвитой хөгжүүлж чадаагүй орхисныг инцфляцын өсөлт харууллаа хэмээн өнгөрсөн долоо хоногт болсон Тээвэр ложистикийн асуудал сэдвээр болсон хэлэлцүүлгийн үеэр импортлогчид онцолж байсан юм.
Тээвэр ложистикийн салбарын хөгжлөөрөө бид хэт хоцрогдсоныг хэдэн тоо илтгэж байгаа юм. 2018 оны байдлаар хөрш орнуудтай харьцуулсан ложистикийн гүйцэтгэлийн индексээр дэлхийн 160 орноос манай улс 130-д жагсчээ. Тодруулбал, ачаа барааг товлосон хугацаанд хүргэх байдлаар Монгол Улс 94, ОХУ 74, БНХАУ 29-д. Ачаа илгээмжийн хяналтын үзүүлэлтээр манай улс маш муу буюу 149-д жагссан бол Орос 88, Хятад 28-д байна.Тээвэр болон, гаалийн зуучлал ложистикийн үйлчилэгээний чанарын үзүүлэлтээр манайх 145, ОХУ 73, Хятад 27-д жагссан байна. Өрсөлдөхүйц үнэ бүхий тээвэрлэлтийг хялбаршуулан зохион байгуулах чадвараар Монгол Улс 128, хойд хөрш 105, урд хөрш 18-д жагсчээ. Боомт, төмөр зам, авто зам, мэдээллийн технологи гэсэн тээвэр худалдаатай холбоотой дэд бүтцийн хүртээмжээр манай улс 142-т жагсаж байгаа бол гааль, хилийн үйлчилгээг хялбаршуулсан байдлаар 132-т орж байна. Цар тахлын үеийн хатуу хөл хорионоос шалтгаалан 2021 оны жилийн эцсээр бүх төрлийн тээврээр 49.1 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 11.1 сая тонн буюу 18.5 хувиар буурчээ. Харин зорчигчдын тоо давхардсан байдлаар 107.1 сая хүн болж 15.7 хувиар буурсан аж.
Энэ нь хэрэглээний эдийн засагтай орны хувьд импортын хамааралтай гэдгээ бид нийгмээрээ мэдэрлээ. Өөрөөр хэлбэл, инфляцын тал хувийг импортын бараа эзэлж байна. Хил дээр гацсан бараа бүтээгдэхүүний үнэ 40 дахин нэмэгдсэн. Тээвэр болон хадгалалтын мөн бусад захилгын зардал нэмэгдсэн. Түүнчлэн авлигын систем үүссэн гэх болзошгүй нөхцөл байдлаас зардал эрс өссөн хэмээн эх сурвалж хэлж байна. Үүнээс болж бараа татан авах хугацаа ч уртсаж байна. Иймээс ес, аравдугаар сар хүртэл энэ нөхцөл байдал дээрдэхгүй гэж тээвэр ложистикийн компанийн эзэд ярьж байна. Нөгөөтэйгүүр Хятадын “Тэг ковид” бодлого намар болох Ардын их хурал хуралдаж эндээс шийдвэрлэх гадаад худалдааны салбарт барих нээлттэй бодлого нь ирэх оноос хэрэгжинэ. Тиймээс энэ онд манай нүүрсний экспорт болон дотоодын импортын худалдаанд ахиц гарч идэвхжихгүй гэдгийг салбарынхан ярьж байсан юм.
Манай гадаад худалдааны тээвэр, ложистикт ногдох зардлын 30 хувийг зөвхөн тээврийн зардал эзэлдэг. Үүгээр тус орны худалдаа, тээвэр ложистикийн хөгжлийг хэмждэг аж. Нэг үгээр хэлбэл, хөгжингүй орнуудад тээврийн зардал доошлох тусам худалдааны эргэлт сайжирч бараа бүтээгдэхүүний үнэ буурч байдаг аж. Харин манайд энэ салбар гадаад хүчин зүйлээс хамааралтай явж ирсэн нь цар тахлын үеэр илүү мэдрэгдсэн. Тээвэр ложистикийн зардлыг ДНБ-д эзлэх хувиар тооцвол манай улсынх 24 хувь. Дэлхийн дундаж 13 хувь бол АНУ-ын найман хувь байдаг байна. Энэ нь манай улсын худалдааны зардал өндөр байгааг судалгаа харуулж байна. Түүнчлэн Худалдааны яам байхгүй байгаа нь тус салбарын хөгжил орхигдож байгааг мэргэжилнүүд онцолж байна. Өнөөдөр энэ салбарын асуудлыг 2-3 яам хариуцаж байгаа нь цаг үеийн тулгамдсан асуудлыг яаралтай шийдвэрлэх боломжгүй, цаг алдаж буй нь хил, гаалийн гацаа үүсэх нэг шалтгаан гэж байлаа.
Түүнчлэн өнөөдрийн байдлаар манайд тээвэр ложистикийн 100 гаруй компани Европоос Монгол руу ачаа тээвэрлэлтийг авто замаар хийж байна. Өмнө нь 7000 гаруй км туулж 21 хоногт ирдэг байсан бол өнөөдөр Орос Украины мөргөлдөөнөөс шалтгаалж 8340 км замыг туулах нөхцөл үүссэнээс үүдэж сар болохын зэрэгцээ зардлын өртөг 30-40 хувиар нэмэгдэхээр болсон аж.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2022 ОНЫ ЗУРГАДУГААР САРЫН 8. МЯГМАР ГАРАГ. № 113 (6845)
Төв Азийн орнууд болон Японы анхны дээд хэмжээний уулзалт
Төв Азийн таван орон болон Японы удирдагч нарын уулзалт арванхоёрдугаар сарын 18-20-нд Токиод болж өнгөрсөн. Энэ уулзалт нь бүс нутгийн хамтын ажиллагааны үйл явц шинэ эрч хүч авч буй Төв Азийн өнөөгийн чиг хандлагын хүрээнд онцгой ач холбогдолтой Стратегийн түншлэлийн шинэ үе шат болж байгааг хэвлэлүүд мэдээлж байна.
14 мин
ЧУУЛГАН: Үндэсний эрчим хүчний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай тогтоолыг батлав
УИХ-ын чуулганы өнөөдөр /2025.12.26/-ийн хуралдаанаар Үндэсний Эрчим хүчний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх “Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг баталлаа.
5 цаг 5 мин
Монгол Улсын Усны нөөцийн зөвлөл хуралдаж байна
Монгол Улсын Усны нөөцийн зөвлөлийн ээлжит хуралдаан өнөөдөр болж байна. Тус хуралдаанаар усны нөөцийг хамгаалах, зохистой ашиглах, төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэсэн 11 судалгааны ажлын тайланг хэлэлцэнэ.
5 цаг 7 мин
Д.Трамп Казахстан, Узбекистаны удирдагч нарыг G20 дээд хэмжээний уулзалтад урив
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Казахстан, Узбекистан улс 2026 онд Флорида мужийн Майами хотод болох G20-ийн дээд хэмжээний уулзалтад урилга хүлээн авах болно гэж мэдэгдэв. Тэрээр энэ талаар Truth Social олон нийтийн сүлжээндээ бичжээ.
5 цаг 10 мин
Parliamentary Committee Reviews Draft Resolution to Increase Mongolia’s Benefits from Oyu Tolgoi
The Economic Standing Committee of the Parliament discussed a draft parliamentary resolution on December 23, 2025, aimed at safeguarding Mongolia’s national interests and increasing the country’s benefits from the operation of the Oyu Tolgoi group of deposits.
5 цаг 11 минМонгол Улсад 2026 онд болох аялал жуулчлалын нэгдсэн цагалбар
Монгол Улсад 2026 онд соёл, аялал жуулчлал, спортын чиглэлээр зохион байгуулагдах хурал, зөвлөгөөн, үзэсгэлэн арга хэмжээний нэгдсэн цаглаврыг нийслэл, 21 аймаг, төрийн байгууллагууд, мэргэжлийн холбоодын саналыг үндэслэн нэгтгэж, Засгийн газрын 2025 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуралдаанаар танилцууллаа.
6 цаг 11 мин
Тэргүүн түшмэлийн зэрэг дэв олгов
Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсний дагуу төрийн албаны удирдах албан тушаал хашиж байгаа нэр бүхий 21 эрхэмд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Тэргүүн түшмэлийн зэрэг дэвийг шинээр болон ахиулан олголоо.
6 цаг 17 мин
УИХ дарга уурхайчдад ойн баярын мэнд хүргэв
Монголын уул уурхайн салбарын үүсч хөгжсөний 103 жилийн ой өнөөдөр /2025.12.25/ тохиож байгаа ба УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдааны үеэр Их Хурлын дарга Н.Учрал “Эдийн засгийг нуруундаа үүрч яваа, нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд чухал хувь нэмэр оруулж ирсэн уул уурхайн салбарынхан, уурхайчдадаа түүхт ойн мэндийг өргөн дэвшүүлье. Та бүхэнд ажлын амжилт, сайн сайхан бүхнийг хүсье” гэж тус салбарынханд баярын мэндчилгээ дэвшүүлэв.
6 цаг 17 мин
Улсын ерөнхий прокурорын орлогч М.Чинбат гэж хэн бэ?
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх зарлиг гарган, Максимын Чинбатыг Улсын ерөнхий прокурорын орлогчийн албан тушаалд улираан томилсон.
6 цаг 19 мин
Чуулган: Төрийн өмчийг хувьчлах, өөрчлөн байгуулах үндсэн чиглэлийн төслийг хэлэлцэж байна
Улсын Их Хурлын 2025 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2025.12.25) үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан 10 цаг 12 минутад Улсын Их Хурлын 73 гишүүн хүрэлцэн ирснээр 57.9 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, “Төрийн өмчит хуулийн этгээдийн хувьцааг 2026-2028 онд биржээр олон нийтэд нээлттэй худалдах, төрийн өмчийг хувьчлах, өөрчлөн байгуулах үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн хэлэлцэх эсэх хэлэлцүүлгийг эхлүүллээ.
6 цаг 21 мин