Н.Лхагвабаяр

“СОVID-19” цар тахлаас үүдсэн хөл хорио хүүхдийн сэтгэл зүй, хүмүүжил, төлөвшилд тодорхой хэмжээнд нөлөөлж байна.  Хүүхдүүддээ хэрхэн сэтгэл санааны дэмжлэг үзүүлэх талаар Гэр бүл хүүхдийн сэтгэл зүйн боловсролыг дэмжих төвийн тэргүүн,  сэтгэлзүйч Н.Ариун-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Цар тахлын нөлөөгөөр хүүхдүүд ихэнх цагаа гэртээ өнгөрүүлж байна.  Энэ нь хүүхдийн сэтгэл зүйд хэрхэн нөлөөлж байна вэ.   Сөрөг болон эерэг талыг тайлбарлахгүй юу?  

-Хөл хорионы үед эцэг эхчүүд хүүхдүүдтэйгээ илүү их цагийг өнгөрүүлж ааш араншин, зан төлөв, сэтгэл зүйн байдлыг илүүтэй мэдэж авсан. Цар тахал гарахаас өмнө ч хүүхдүүд сэтгэл зүйн хувьд тогтворгүй, хайр халамж мэдэрдэггүй, эцэг эхчүүд ажил гээд цаг бага зарцуулж, хүүхдийнхээ онцлогийг, хүсэл мөрөөдлийг мэддэггүй, ойлгодоггүй огт ярилцдаггүй асуудлууд маш их байсан.  Хөл хорио бага насны хүүхдүүдэд эерэг нөлөө үзүүлж байна. Учир нь бага насны хүүхдүүд эцэг эхтэйгээ ойр байхдаа илүү аз жаргалтай, хайр халамжийг мэдэрдэг. Харин өсвөр насны хүүхдүүдэд эцэг эхчүүд хамт байснаараа хүүхдийнхээ орон зайд зөвшөөрөлгүй халдах, чөлөөтэй байх боломжгүй, сэтгэл санааны хувьд тогтворгүй байдлыг үүсгэж байна. Өсвөр насанд хүүхдүүд ганцаараа, эрх дураараа байхдаа илүү аз жаргалтай байдаг.

-Сөрөг тал мэдээж бий.  Эцэг эхчүүд юунд анхаарвал зохистой вэ?

-Эцэг эхчүүд хүүхдүүдтэйгээ илүү их зөв харилцаа үүсгэж, ярилцах хэрэгтэй. Ярилцахаасаа илүүтэй их зүйлийг шаарддаг. Жишээ нь: Хичээлээ сайн хийсэнгүй, гэрээ цэвэрлэсэнгүй, өрөөнөөс гарахгүй юу хийгээд байдаг юм, утсаа оролдохоо боль, битгий үймүүлээд бай гэх мэт хандлага харилцаа үүсдэг. Шахаж шаардахаасаа илүүтэйгээр өсвөр насны хүүхэдтэйгээ эцэг эхчүүд сайн ярилцаж, тэдний үгийг сонсож, найз шиг нь байж, тусалж, нууцыг нь сайн хадгалж, санаа бодлоо тулгахгүй байх хэрэгтэй. Бага насны хүүхэдтэйгээ хамт тоглож, тэврэлт бэлэглэж, анхаарал хандуулж, уураар биш ухаанаар сургах хэрэгтэй. Гэр бүлийн зан үйл хүүхдийн сэтгэл зүйд ихээр нөлөөлдөг. Шөнийн 1-2 цагт унтдаг, утсаараа оролддог, бэлэн бүтээгдэхүүн иддэг, хорт зуршил гэх мэт олон үйлдлүүд нөлөөлдөг. Харин 08.00 цагаас хойш утсаа оролдохгүй, эрт унтдаг, гэр бүлээрээ тойрч суугаад хооллох, агаар салхинд гарах, хамтдаа цагийг зөв зохистой өнгөрүүлэх хэрэгтэй. Гэр бүлийн зан үйл, зуршил бүгд зөрөөд ирэхээрээ хүүхдийн сэтгэл зүй гэмтэж, хүүхэд эцэг эхээсээ зайгаа барьж эхэлдэг.

-Эцэг эхчүүд хөл хорионы үед хүүхдүүддээ цаг зарцуулж чадаж байна уу?

-Эцэг эхчүүд хөл хорионы үед гэртээ байгаа ч төдийлөн цагаа зарцуулж чадахгүй байна. Гэрийн ажил, хосуудын хоорондын сөрөг харилцаа, сэтгэл зүйн асуудлууд, буруу зуршлаас үүдэн цагаа хүүхдүүддээ бус өөр зүйлсэд зарцуулах нь элбэг байна.

-Цар тахал хүүхдийн хүмүүжил, хөгжилд хэрхэн нөлөөлж байна вэ?

-Хүүхдийн хүмүүжил, хөгжилд сөргөөр нөлөөлөх нь элбэг байна.

1. Нийгмийн харилцааны хоцрогдол
2. Боловсролын хоцрогдол
3. Сэтгэл зүйн өөрчлөлт
4. Бие бялдрын өөрчлөлт гэх мэт сөргөөр нөлөөлж байна.

Эерэг нөлөөлөл нь эцэг эхтэйгээ олон цагийг хамт өнгөрүүлж байгаа ч тэдгээр цаг нь чанартай байж чадахгүй байна.

-Цар тахлаас шалтгаалсан эцэг эхийн стресс хүүхдийн сэтгэл зүйд нөлөөлдөг үү?

-Нийгэм хөгжихийн хэрээр бидний стресс дагаад нэмэгдэж байдаг. Цар тахлын үед эдийн засгийн хямрал, сэтгэл санааны хямрал, гэр бүлийн дотоод асуудлуудаас үүдэн гэр бүлийн маргаан, гэр бүл салалт, хүчирхийлэл далд хэлбэрээр явагдсаар байна. Хүүхдийн сэтгэл зүйд эцэг эхийн сэтгэл зүй шууд нөлөөлдөг. Эцэг эхийн ажил тогтвортой, амжилттай, эдийн засаг, сэтгэл санааны дарамтгүй байхаас шалтгаалан хүүхэд эрүүл харилцаанд, хайр халамж, дэмжлэгээр дүүрэн хүмүүжин төлөвшдөг. Эсрэгээрээ ажилгүй, эдийн засгийн дарамттай, сэтгэл санаа нь тогтворгүйгээс болж хүүхдийн сэтгэл зүйд маш том доголдол үүсдэг. Хүмүүс бие биенээсээ шууд хамааралтай. Эцэг эхийн хоорондын харилцаа эрүүл байвал хүүхдийн сэтгэл зүй хүртэл эрүүл байдаг.

- Эцэг эхчүүд хүүхдүүддээ хэрхэн сэтгэл санааны дэмжлэг үзүүлэх вэ?

-Хүмүүст сэтгэл зүйн ерөнхийлсөн зөвлөгөө хүрч чаддаггүй. Хүн бүрийн сэтгэл зүй, амьдралын орчин өөр байдгаас шалтгаалан ерөнхийлсөн зөвлөгөөг төдийлөн хэрэгжүүлж чадахгүй байна. Харин өөрийгөө болон гэр бүлийн харилцаагаа тодорхойлж, хүүхдийнхээ сэтгэл зүйн байдлыг танин мэдэх, асуудлуудын тодорхойлсны дараагаар хүүхэдтэйгээ ярилцаж, сэтгэл зүйн зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ дуртай зүйл, тулгамдаж буй асуудлууд, юу хүсэж байгаа талаар нь ярилцаж, дэмжлэг үзүүлэх нь хамгийн том сэтгэл санааны дэмжлэг юм.

Эх сурвалж:www.polit.mn