
С.УЯНГА
Парламентын гишүүдийн ёсзүйн асуудал хаврын чуулганы цагаас багагүй хумсалсан. Хууль хэлэлцэх учиртай бүлэг, байнгын хороо, чуулганы хуралдаанаар эрх баригч, сөрөг хүчин намынхаа гишүүдийн ёсзүйн доголдлыг ээлжилж хэлэлцсээр таарав. Тэр дундаа эрх баригч намынхан залуу гишүүнээ “явуулах” эсэх дээр цөөнгүй удаа хаалттай хуралдаж, дотроо хагаралдаж амжсан юм.
Хуралдаа суудаггүй, бусдын өмнөөс кноп дардаг, хүчингийн хэрэгт холбогдсон гишүүдийн ёсзүйн асуудлаас болж Монголын парламентын нэр хүнд гадаад, дотоодгүй намагт шигдэв. Эцэстээ асуудал даамжирсаар гишүүдийг дэгэнд нь оруулах хуулийн төслийг хоёр ч удаа өргөн барилаа. МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа, УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт нарын өргөн барьсан Дэгийн тухай хуульд Их хурлын 30 гаруй гишүүн нэгджээ. Түүнчлэн УИХ-ын дэд дарга нар Ажлын хэсгийг ахалж байгаа юм. Гэвч хэлэлцэхгүй явсаар хаврын чуулган завсарлаж магадгүйг өчигдрийн Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурлаас харж болохоор байв. Дэгийн хуулийн анхны хэлэлцүүлгийг УИХ-ын дэд дарга Л.Энх-Амгалан танилцуулахад АН-ын бүлгээс хуулийн төсөлтэй танилцаагүй гэх шалтгаанаар тав хоногийн завсарлага авсан юм.
Энэ үеэр УИХ-ын дэд дарга Л.Энх-Амгалан “Харамсалтай байна. АН-ын бүлгийн дарга нь хууль санаачлагчаар орсон мөртлөө өөрөө танилцаагүй гэж завсарлага авч байгааг гайхаж байна. 2012-2016 оны парламентын эхний гурван чуулганы тасалсан цаг 10 мянга байсан бол 2016 онд байгуулагдсан парламентын эхний гурван чуулганы тасалсан цаг 1000 байна” гэсэн юм. Мөн УИХ-ын дарга М.Энхболд “Парламентын засаглалтай улс орны хувьд хууль тогтоох байгууллага нь үйл ажиллагаагаа сайжруулж, дэг журам, гишүүдийн идэвх оролцоог сайжруулах ёстой. Тиймээс хаврын чуулганаар Дэгийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар ярьж тохирсон. Дэгийн хуулийн ажлын хэсгийг идэвхижүүлж энэ чуулганаар багтааж баталъя. Намар аравдугаар сард шинэ дэгээр үйл ажиллагаа явуулъя гэж даргын зөвлөлийн хурлаар ярилцсан. Ажлын хэсгүүд орой үдэш болтол сууж ажиллаж байгаа. Ажлын хэсгийн гаргасан саналаар үргэлжлүүлээд явъя. УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг шийдвэрээ Байнгын хороонд танилцуулдаг. Бүлэг сонсох нь өөрсдийнх нь асуудал. Энэ чуулганаар Дэгийн хууль батлагдах ёстой. АН дэг журмыг цэгцлэх асуудалд хойрго хандаж байна гэсэн байр суурь илэрхийлж байгаа бол ээлжит бус чуулган хийх шаардлага үүсгэхийг үгүйсгэхгүй. Намрын чуулган шинэ дэгээр эхлэх ёстой гэж үзэж байна” гэсэн юм. Харин АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Хариуцлагын асуудлыг хаацайлж хойш нь татъя гэсэн зүйл биш. Бүх гишүүд ярилцаж ойлголцож байж эцсийн дүнг гаргах ёстой. Хууль дээр ажлын хэсэг хоёр хоног ажиллаад оруулж ирнэ гэдэг байж болохгүй. УИХ-ын даргатай санал нэг байна. Ээлжит бус чуулган зарлавал бүр сайн. Ирэх долоо хоногт бүлэг дээр ярилцаад нэгдсэн ойлголтод хүрнэ. Ээлжит бус чуулганыг зөвхөн гишүүдийн хариуцлага, дэгтэй холбоотойгоор зарлаж өргөн хэлэлцүүлэг хийж болно. АН-ын бүлэг бэлэн байгаа” гэв.
Д.Хаянхярваа, С.Бямбацогт нарын өргөн барьсан хуулийг нэгтгэсэн Дэгийн тухай хуульд гишүүдийн хариуцлагыг нэмэгдүүлсэн цөөнгүй заалт тусгажээ. Гишүүдийн хариуцлага, ёс зүйг дээшлүүлэх, ирц болон санал хураалтын босгыг өндөрсгөж, хуралдаа суудаггүй гишүүнийг эргүүлэн татах юм. Түүнчлэн гишүүд бусдын өмнөөс кноп дардгийг болиулж, хурууны хээгээр цагаа бүртгүүлж ирцэнд ордог, саналаа өгдөг байхаар зохицуулжээ. Мөн УИХ-ын гишүүн хуралдааны ирцэд бүртгүүлэх, асуулт асуух, үг хэлэх, цахим тоолуураар санал өгөхөд зөвхөн цахим карт ашиглах бөгөөд цахим тоолуураар санал хураалт явуулах үед гишүүн цахим картаа зөвхөн өөрөө эзэмших бөгөөд бусдад шилжүүлэхийг хориглосон заалт нэмсэн байна.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин