Дэлхийн манлай

2022-05-26
Нийтэлсэн: Админ
 5 мин унших

1974 оны өлзийт намар тал нутгийн эрчит салхи эртний Османы нийслэлд шуургалан дэгдэв. Тэнд Туркийн Станбулд дэлхийн чөлөөт бөхийн шилдгүүд аваргаа шалгаруулж, ЗХУ, АНУ, Турк, Иран, Болгар, Японы 30 орчим орны 170 гаруй хүчтэн ур, бяр, ухаан бодлоо уралдуулан хүч үзсэн. Монголын бөх Зэвэгийн Ойдов дэлхийн аварга болов. Чөлөөт бөхийн төрлөөр Монголын анхны аварга мэндлэв. Билгийн дөрвөн улирлын хэмнэл, хөдөлгөөн дунд түүхийн лугшсан халуун алга өвгөн Орхоны хөндийг өгсөж уруудаж, уйлж дуулж, гуниж баярлаж, догширч зөөлөрч эрийн цээнд хүрсэн, Баянхонгорын барилгын ТМС-ийн багш Ц.Бямбаагийн унаган шавь, 26 настай, ер бусын шөрмөслөг, идэр жавхлант энэ монгол холын Станбул хотноо чухам ямархан ялалт байгуулж олныг бишрүүлсэн гэж сананам. Болгарын алдарт бөх, дэлхийн аварга Дончо Жековыг оноогоор, Югославын аварга Александр Иорданов, БНАГУ-ын бөх, дэлхийн аваргын мөнгөн медальт Хайнц Штар, АНУ-ын аварга Жеймс Хэмфри, ХБНГУ-ын аварга Эдвард Гирэ нарыг цэвэр ялж тэргүүн байр булаалдахаар дэвжээний эзэн Туркийн бөх, олимпийн мөнгөн медальт Вехти Акдатай шалгарч үлдэв.

Гавьяат Д.Сэрээтэр дэвжээнд гарахад нь “За, Ойдов оо, урьд нь чи зөвхөн учраатайгаа барилдаж байсан бол одоо өрсөлдөгчөөсөө гадна шүүгчтэй барилдах нь. Үзэгч, ард түмэнтэй барилдах нь. Гарцаагүй цэвэр дарахгүй бол цэвэр ялахгүй бол чи аварга болж чадахгүй шүү” гэж хэлсэн байдаг. Барилдаан эхэлж, хоёр хүчтэн чухам л сүн далайг цалгитал сүмбэр уулыг доргитол тулалдаж манай бөх Актаг даралтад оруулсан ч шүүгч оноо, ялалт өгдөггүй. 20, 30, 50 секунд. Тэр хооронд З.Ойдов өчнөөн юм бодоод амжиж. Би ямар өмнө нь нэг бөхийг чанга хаяж байсан биш. Нэг шүүгчтэй маргаж, ам зөрж байсан биш. Яалаа гэж энэ вэ. Бүр 81 секунд дарсны эцэст сая нэг шүүгчийн шүгэл дуугарч, цэвэр ялалт өгөв. Ийн дэлхийд түрүүлэв. БНМАУ-аа тунхагласны 50 жилийн ойн босгон дээр дэлхийн аваргын алтан бүс гардав. 1974 оны тархин дээр нэг ийм зүйл болсон байдаг. Тухайн үед социалист уралдаанд үүрэг, амлалт авдаг байж. Тэр бол том шахаа, том даваа. Бөхчүүдийн хувьд оролцох тэмцээн уралдаанаа жагсааж бичээд “Интернационал” тэмцээнд гуравт орно. Дан-Коловын тэмцээнд хоёрт орно гэдэг ч юм уу, өөрийн боломжийг харгалзан амлалт авна. Авсан үүрэг, амлалтаа биелүүлэхгүй бол бангадуулна, донгодуулна. Хариуцлага хүлээнэ.

Үүрэг амлалтын хуралд хоцорч ирсэн З.Ойдовыг шигшээгийн дасгалжуулагч Жигжидийн Мөнхбат аварга загнаж, бичгийн цаас өгөөд “Үүн дээр социалист уралдааны үүрэг амлалтаа 3-4 үгээр хурдан бич” гэхэд мань эр тэр дор нь “Орсон бүх тэмцээндээ түрүүлнэ” гэж бичээд өгч. Тэгсэн энэ чинь юу гэж байна. Тэгэхээр нь та амлалтаа 3-4 үгээр бич гээ биз дээ гэхэд “Нөхөөр, ингэж болохгүй ээ. 1-3 дугаар байрт орно” гэж засуулж бичүүлээд авчээ. З.Ойдов тэр жил дэлхийн аварга болно гэдэгтээ дүүрэн итгэлтэй байсныг үүнээс харж болох. Мөн Турк руу мордохдоо “Ах нь дэлхийн аварга болоод ирнэ. Амьтан хүн дайлж цайлах айраг цагаа ахиухан бэлдээд байж байгаарай” гэж З.Дүвчин дүүдээ хэлж захьсан байдаг. Станбулын дуулианы туурайн чимээ холдож амжаагүй байхад буюу дараа жил нь З.Ойдов гавьяат “Минск-1975” дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд дахин шуугиан дэгдээж ЗХУ-ын Б.Базаев, Францын Теодюль, БНАГУ-ын Штурмер, Болгарын Дончо Жеков, БНСУ-ын Ян Жун Мо нарыг ялж магнайлан аваргын алтан медалиа ихэрлүүлж орхих нь тэр. Дэнж толгодын хүү дэлхийн хошой манлай болов.

Дэлхийд гурван жил босоо байсан орос домог, 1972 оны олимпийн аварга, 1971, 1973 оны дэлхийн аварга Загалав Абдулбеков тэмцээн эхлэхийн өмнө 62 кг-ын жин бий болсноос хойш капиталист орны бөхөд түрүүгээ алдаж байгаагүй. Чи энэ жил заавал түрүүлнэ шүү гэж үүрэг өгсөн гэж байгаа. З.Ойдов аваргын шилэн хүзүүний шөрмөс үе үе татчихаад жаахан хэцүү байгаагаа хэлэхэд “Хүзүү чинь өвдсөн болохоос хугарсан биш” гэж загнажээ. Монголчуудын түүхэндээ хамгийн өндөр амжилт үзүүлсэн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн бол “Минск-1975” буй за. Тэнд манай хүчирхэг эрс хоёр алт (З.Ойдов, Х.Баянмөнх), нэг мөнгөн (Ц.Нацагдорж) медаль хүртсэн үнэмлэхүй амжилт өнөөг болтол эвдэгдээгүй. Дэлхийн хошой аварга З.Ойдовыг ямархан чанга сэтгэл зүйтэй эр болох тухай хийгээд дэвжээн дээр өрсөлдөгчийнхөө хамгаалалтыг хатуу ширүүн дайралтаар хэзээ ч зад цохидоггүй тухай, хэнийг ч хүчээр нугачин дардаггүй талаар үеийнхэн нь ярьдаг. Тэрбээр учраагийнхаа биед аяархан хүрч аясыг нь дагаж байснаа гэнэт л хуурнин шуугиж, санаачилгыг гартаа авч угсраа олон мэхээр сэхээ, самбаа өгөлгүй дайлж өгдөг байсан гэнэм. Хавирна, хавсарна, дэгээднэ, өсгийднө, өлмийднө, болохгүй бол тохно, баруун, зүүн хөлийн аль нэгэнд суух юм уу, эсвэл давуулаад гуядна. Тонгорох барьцгүй атлаа тонгорно. Санаанд орох аргагүй юмс дараа дараагаараа ирнэ. Аюул хаанаас нүүрлэхийг ойлгохоо байж, баримжаагаа алдсан өрсөлдөгч нь сандран тэвдэж, алдаа эндлийг цувуулсаар ялагдах.

Түүний барилдах нь эгээтэй л мөсөн чихэр хүлхэх мэт. Учраадаа халгаатай хатуу ч, үзэгчдийн сэтгэлийн шүлсийг асгаруулсан дэндүү амттай, тансаг. “Монреал-1976” зуны олимпийн мөнгөн медальт, БНМАУ-ын Спортын гавьяат мастер, Хөдөлмөрийн баатар, ХХ зууны манлай тамирчин, золбоолог энэ монгол шиг өөрийн хийдэг, өрсөлдөгчийнхөө толгойг уургалсан байдлаас хөлд ордог дархан мэхээ “ойдовдох” нэрээр Дэлхийн бөхийн холбоонд данслуулж чадсан хүчтнийг халхын хавтгайгаас хайгаад хэн ч үл олном. Эгшиглэнт, ариун дагшин уст Орхон мөрний хөвөөнд төрж, хөндийнх нь салхийг үймүүлж өссөн хүн хийморьтой, өнгө жавхаалаг явахгүй гээд ер яанам билээ.

 

Ц.ГАЛБАДРАХ

 

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ТАВДУГААР САРЫН 26. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 105 (6837)

 

Фото: Төрийн ордон /2024.03.29/

Фото: Төрийн ордон /2024.03.29/

6 цаг 58 мин
"Хот, хөдөөгийн сэргэлт"-ийн талаар хийсэн ажлаа тайлагналаа

"Хот, хөдөөгийн сэргэлт"-ийн талаар хийсэн ажлаа тайлагналаа

7 цаг 21 мин
“Хөх толботон” аялал жуучлалын шинэ маршрут нээх санаачилгыг Ерөнхий сайд дэвшүүллээ

“Хөх толботон” аялал жуучлалын шинэ маршрут нээх санаачилгыг Ерөнхий сайд дэвшүүллээ

7 цаг 22 мин
БНСУ-аас Монголд суух элчин сайдаар Чой Жин Воныг томилжээ

БНСУ-аас Монголд суух элчин сайдаар Чой Жин Воныг томилжээ

7 цаг 22 мин
Эрүүл мэндийн салбарын удирдах ажилтнууд зөвлөлдлөө

Эрүүл мэндийн салбарын удирдах ажилтнууд зөвлөлдлөө

8 цаг 34 мин
Б.Энх-Амгалан: Хүний эрхийн зөрчлийг цэц шийдвэрлэх нь зөв

Б.Энх-Амгалан: Хүний эрхийн зөрчлийг цэц шийдвэрлэх нь зөв

9 цаг 8 мин
АН-ын бүлэг: Цэцийн хуулийн төслийн хэлэлцүүлэгт оролцохгүй

АН-ын бүлэг: Цэцийн хуулийн хэлэлцүүлэгт оролцохгүй

9 цаг 30 мин
О.Цогтгэрэл: Гурван сурагч тутмын нэг нь монгол хэлээрээ уншаад ойлгохгүй байна

О.Цогтгэрэл: Гурван сурагч тутмын нэг нь монгол хэлээрээ уншаад ойлгохгүй байна

9 цаг 51 мин
ХНХЯ: Асрамжийн төвд байдаг хүүхдүүдийн эцэг эхэд хүүхдийн мөнгө олгохгүй

ХНХЯ: Асрамжийн төвд байдаг хүүхдүүдийн эцэг эхэд хүүхдийн мөнгө олгохгү

10 цаг 8 мин
Малын хорогдол 5.9 саяд хүрлээ

Малын хорогдол 5.9 саяд хүрлээ

10 цаг 24 мин