Баруун Казахстан гэх “Нефть хольсон дарьтай торх”

2022-01-24
Нийтэлсэн: Админ
 2 мин унших

Энэ сарын 14-нд https://tayga.info/175138  сайт дээр  нийтлэгдсэн Андрей Поздняков, Дмитрий Холявченко, Александр Баянов нарын “Западный Казахстан. Пороховая бочка с нефтью” нийтлэлийг товчлон орчуулж байна.

Өнөөдөр Баруун Казахстан Актюбинская, Атырауская (ЗХУ-ынхаар Гурьевийн), Мангистауская (хуучнаар Мангышлакын) Баруун Казахстаны  (хуучнаар Уралын) гэсэн бие даасан таван мужаас бүрддэг.  Хүн ам нь 1989 онд 2.122 сая байсан бол 2021 онд 2.942 болж өссөн. ЗХУ-ын үед  Баруун Казахстанд оросууд хүн амын 3/1-ийг эзлэж байсан бол эдүгээ хөрш Атыраускын мужид хүн амын зургаан хувь болж буйгаас ч цөөн  оросууд  энд амьдардаг болсон учраас казак хүн ам эрс өссөн гэж болно. Энэ муж нь хүн амаараа улсдаа дунджид орох Актобе (513 мянга), Атырау (291 мянга), Уральск (234 мянга), Актау (194 мянга), Жанаозен (110 мянга)  Кульсары (60 мянга) гэсэн хотуудтай.  Өнөөдөр Актобе нь  Казахстаны дөрөвдөх том хот юм.  ЗХУ-ын үед Мангышлакский мужийн хүн амын бараг тал хувь нь оросууд байсан бол одоо энэ мужийн 91, Кызылординскийн 96   Атырауск 93, Актюбинскийн 83, Баруун Казахстан мужийн  77 хувь нь казакууд болоод байна.

Баруун Казахстанд энэ улсын нефтийн гол үйлдвэрлэл орщдог. Энэ муж 2019 оны байдлаар улсынхаа эдийн засгийн 27 хувийг нефтийн  үйлдвэрлэлээс  бүрдүүлсэн байна. Ерөөс Казахстаны бүх уул уурхайн ¾ нь энэ мужид хамаарч улсынхаа нийт эдийн засгийн  45 хувийг бүрдүүлдэг. Энэ мужийн олж буй орлогыг хүн амд нь хуваавал жилийн ДНБ-ээр Итали болон Арабын Нэгдсэн Эмират улсын хооронд зогсдог. Энэ бол хэмжээгүй их баялаг гэсэн үг.  Энгийн үгээр энэ  мужийн жилийн орлого Узбекистан болон Беларуссын олж буйтай тэнцдэг бол   Туркменистан, Азербайджанаас  20 хувь, харин Киргиз болон Тажикистаныг нийлүүлснээс 3.5 дахин их орлого олдог  юм. Харамсалтай нь энэ их хөрөнгийг ард иргэд бус социализмын үед ЗХУ, Казакстан улсын үед “Назарбаевын клан” гэх 200 гэр бүл хүртэж ирсэн.  Энэ мужийн Актау нисэх буудал нь улсдаа томоороо гуравт ордог бөгөөд Атырау нисэх буудалтай нийлбэл жилд сая зорчигч хүлээн авдаг. Энэ бүхэн дээр  бүр социализмын үеэс цус урсган тэмцэж ирсэн арвин туршлагатай, Казахстан даяар  эсэргүүцэл эхлүүлж жагссан иргэдтэйгээ цагдаа, цэргийнхэн нь нэгдэж ямар ч эмх замбараагүй байдал гаргаагүй, эрх баригчдаас чөлөөт сонгууль явуулж төр, засгаа цоо шинээр байгуулахыг шаардаж байгааг  нэмэхээр Баруун Казахстан бол яах аргагүй эрх баригчдын хувьд “Нефть хольсон дарьтай торх” мөн.  Учир нь Ерөнхий сайд, сайд, банкны тэргүүн байж байгаад Англи, Франц,Турк зэрэг гадаад улсад зугтан гарсан өөрсдийгөө сөрөг хүчний удирдагч гээд байгаа хүмүүс бол зүгээр л “Назарбаевын клан” гэх гэмт бүлгээс хөөгдсөн хуучин гишүүд. Харин жинхэнэ сөрөг хүчин Баруун Казахстаны жагсагчдаас төрнө.

 

Г.АМАРСАНАА    

 

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ  НЭГДҮГЭЭР САРЫН 24. ДАВАА ГАРАГ. № 17 (6749)

 

Баяр наадмын хүндэт зочин Япон Улсын Цог жавхлант эзэн хаан Нарүхитог угтан авлаа

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн урилгаар Япон Улсын Цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито, эрхэм дээд хатан Масако нар м

Уржигдар 06 цаг 00 мин
Р.Сэддорж: Замын хөдөлгөөний дүрэмд өөрчлөлт оруулж малчдад хатуурхсан заалтаа хасах хэрэгтэй

УИХ-ын гишүүн, Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Р.Сэддоржтой ярилцлаа.

Уржигдар 06 цаг 00 мин
Н.Учрал: Зэсийн олборлолтоос эдийн засгийн өсөлт хүлээж байна

Н.Учрал: Зэсийн олборлолтоос эдийн засгийн өсөлт хүлээж байна

2025-07-08
Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг албан ёсоор угтаж авлаа

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг албан ёсоор угтаж авлаа

2025-07-08
Х.Нямбаатар: АТГ-ынхаан намайг сайн шалгаарай

Х.Нямбаатар: АТГ-ынхаан намайг сайн шалгаарай

2025-07-08
“Улс төрийн намнаа” хийгээд байсан 7.3 их наядын учир нь олдов

Унагасан улстөрчдөө улам “намнах” ажиллагаа Монголын улс төрд үргэлжилсээр л байн

2025-07-08
“...Парламентын дархлаа”-г Ц.Даваасүрэнд даалгажээ

Сүүлийн үед “...Парламентын дархлаа суларч байна” гэх үгс илүү тод яригдах болов.

2025-07-08
SOS: Ерөнхий сайд аа! “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн удирдлагууд “Чайна энержи”-г шантаажилж л байг уу?

SOS: Ерөнхий сайд аа! “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн удирдлагууд “Чайна энержи”-г шантаажилж л байг уу?

2025-07-07
Тавтай морил, эрхэм Нарүхито

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн урилгаар Япон Улсын Цог жавхлант эзэн хаан Нарүхито, эрхэм дэ

2025-07-07
Х.Тэмүүжиний хуулиар “хонгилын түлхүүр атгагч”-гүй болно

Энэ УИХ-ын эрх зүйн мэдлэг дээртэй, илүү чанга тод үгтэй гишүүдийн нэг нь яахын ар

2025-07-07