Үндсэн хууль хүний эрхийг хангах үүргээ биелүүлж чадаж байна уу?

2025-01-14
Нийтэлсэн: Админ
 3 мин унших

Төмөрбаатарын БАТСАЙХАН

 

Ардчилсан Үндсэн хууль батлагдсаны 33 жилийн ой өчигдөр тохиолоо.  

Энэ жил Үндсэн хуулийн өдөр  ихэд даруухан өнгөрөв.   Уг нь Үндсэн хуулийн өдөр ойртох тусам эцэг хуулийг өөрчлөх ёстой, ёсгүйн маргаан нэлээд идэвхэждэг. Харин энэ жил  тийм яриа сонсогдсонгүй.   Тэгэхээр цаад утгаараа Үндсэн хуулийг цаг үеийн нөхцөл шаардлагынх нь дагуу шинэчлэх нь  зүйтэй гэдэг үзэл санааг хаа хаанаа хүлээн зөвшөөрч эхлэв бололтой.

Үнэнд гүйцэгдэнэ гэдэг шиг өнөөгийн нийгэмд үүсээд байгаа олон асуудлаас харахад Үндсэн хууль хүний эрхийг хангах үүргээ биелүүлж чадаж байна уу, үгүй юу гэж эргэлзэхэд хүргэнэ. Монгол Улс 1992 онд Ардчилсан Үндсэн хуулиа батлахдаа “Хүмүүнлэг иргэний ардчилсан нийгмийг цогцлуулан хөгжүүлнэ” хэмээн тусгаж зааж өгсөн.  Гэтэл 33 жилийн дараа буюу өнөөдөр хүнлэг ардчилсан нийгэм хаана байна гэдэг асуудал тулгарч байна. 

Үндэсний статистикийн хороо, Дэлхийн банктай хамтран хийсэн хамгийн сүүлийн судалгаагаар  Монгол Улсын ядуурлын түвшин 27.1 хувьтай гарсан байна.  Энэ нь Монгол Улсын иргэдийн 27 хувь нь ядуу амьдарч байна гэсэн үг. Үүнээс 914.2 мянган иргэн ядуурлын шугамаас доогуур хэрэглээтэй амьдарч байгааг Үндэсний статистикийн хороо мэдээлжээ.  1992 онд Үндсэн хууль батлагдах үед хүн амын 20 орчим хувь нь ядуу амьдарч байна гэсэн судалгаа байжээ.  Гэтэл Үндсэн хууль хэрэгжээд 33 жилийн дараа  ядуурлын түвшин буурах биш харин ч нэмэгдсэн нь хууль эрх зүйн зохицуулалт, хангалтгүй явж ирснийг харуулж байна. Монгол Улс  байгалийн баялаг ихтэй орон. Энэ баялгаа олон нийтээрээ авах уу. Хэдхэн хүн авах уу гэдэг асуудал тулгарсан хэвээр байна.  2024 онд Эдийн засгийн Нобелийн шагнал буюу дэлхийн хамгийн том шагналыг “Яагаад зарим орны ард түмэн баян байдаг, яагаад зарим орны ард түмэн ядуу байдаг юм бэ” гэдгийг судалсан эдийн засагчид хүртсэн.  Тэдний судалгаагаар аливаа асуудалд бүх ард иргэдээ татан оруулж, тэдний хүчин зүтгэлийг үнэлж чаддаг системтэй, түүнийг дэмжсэн улс орон, ард түмэн баян байна гэсэн дүгнэлт нотлогджээ. Тэгэхээр бидний амьдарч байгаа нийгмийн систем болохгүй байна гэдгийг дээрх жишээ болоод дүгнэлтээс харж болно.

Дараагийн нэг асуудал нь хүмүүс хүний эрх гэхээр шүүх цагдаа, эрүүдэн шүүсэн гэх агуулгаар ойлгодог.   Энэ бүхнийг цэгцэлж, шударга ёсыг сахиулах шаардлагатай юу гэвэл шаардлагатай.  Гэхдээ үүнтэй зэрэгцээ эрх нь зөрчигдөж байгаагаа ч мэдэхгүй иргэд нийтээрээ энэ нийгмийн золиос болж байгаад анхаарах шаардлагатай. Тухайлбал, өнөөдөр гадаа гараад харвал Улаанбаатарын утааны асуудал байна.  Бид агаарын бохирдлын тухай өнгөрсөн  10 гаруй жил  ярьж, 10 гаруй их наяд төгрөг зарцуулсан байна.  Гэтэл үр дүн гарсангүй. Үндсэн хуульдаа “Хүн амьд явах эрхтэй, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй” гээд заачихсан.  Гэтэл энэ эрх хангагдаж байна уу.  Агаарын бохирдлоос үүдэн хэдэн мянган иргэний амь нас, эрүүл мэнд хохирсон бэ гэдгийг тооцоод үзвэл бас л хязгааргүй тоо гарна.   Өнөөдөр Монгол Улсад хорт хавдраар өдөрт 14 хүн нас барж байна гэсэн харамсалтай статистик байна.   Утаанаас үүдэлтэй элэгний хавдар олон тохиолдож байна шүү гэдгийг зарим эрдэмтэн судлаач хэлж, сануулж байна.  Тэгэхээр төр иргэнийхээ эрхийг хамгаалах стандартыг хангаагүйн төлөө иргэд маань буруу бодлогын золиос болж, амь нас эрүүл мэндээрээ хохирсоор байна.  Энэ нь хүний эрхийг хангасан хот, хүний эрхийн хангасан шийдвэр, хүн төвтэй бодлого дутагдаж байгаагийн илрэл.  Үндсэн хуулийн хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбоотой заалт ч үр дүнгээ өгөхгүй явсаар иржээ. Цаашид Үндсэн хуулиа цаг үеийн шаардлагад нийцүүлэн өөрчлөх үү гэсэн асуудал анхаарлын тэмдэгтэйгээр энэ удаагийн Үндсэн хуулийн өдөр өнгөрч байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2025 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 14. МЯГМАР ГАРАГ. № 7 (7503)

 

Н.Учрал: Олон жил ярьсан гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг ямар нэг улс төржилтгүй урагшлуулах хэрэгтэй

УИХ-ын намрын чуулган даваа гарагт нээлтээ хийж Засгийн газраас өргөн барьсан ирэх оны Төсвийн тухай хуулийг

2 цаг 51 мин
Улс төр, хууль хяналтынхны “акц”-ууд давхцаад байгаа нь тохиолдол уу?

Эрх баригч МАН-ын даргын “сунгаа” явж байна. Урьд урьдынхаас өөрөөр, ширүүн өрнөж бай

2 цаг 51 мин
М.Энхцэцэг: Асуудлыг шийдэхийн тулд хамгийн түрүүнд хууль эрх зүйн орчныг шинэчлэх зайлшгүй шаардлагатай

Эрчим хүчний тухай, Сэргээгдэх эрчим хүчний тухай, Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай

2 цаг 51 мин
БРИКС-ийн түншлэл: Эдийн засгийн шинэ боломжууд

Монгол Улс, БРИКС-ийн түншлэл: эдийн засгийн

Өчигдөр 06 цаг 55 мин
Б.Жавхлан: Тэтгэврийн зургаан хувийн нэмэгдлийг өөрчлөх боломжгүй, хайчин дунд байна

Сангийн сайд Б.Жавхлан төсөвтэй холбоотой цаг үеийн зарим асуудлаар хэвлэлийнхэнд мэдээлэл өглөө.

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Ерөнхийлөгчийн хоригийг дэмжлээ

Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны энэ намрын эхний хуралдаан өч

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Манай улсад уул уурхай, барилга зэрэг салбарт эмэгтэйчүүдийн цалин эрчүүдийнхээс бага байна

Манай улсад зохион байгуулагдаж буй Азийн Эмэгтэй Парламентчдын бүлгийн чуулга уулзалт “Эдийн за

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
О.Саранчулуун: Намын даргын сонгууль ил тод явагдаж, мэтгэлцээн хийгээсэй

УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуунтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

Өчигдөр 06 цаг 00 мин
Азийн эмэгтэй парламентчид чуулж байна

Азийн Эмэгтэй парламентчдын чуулга, уулзалт өчигдөр Төрийн ордонд эхэллээ. Энэ

Уржигдар 06 цаг 00 мин
Төрийн өмчит компаниуд ашигтай ажиллахгүй бол Үндэсний баялгийн сангийн орлого тасалдах эрсдэлтэй

УИХ-ын намрын чуулганы эхэнд Монгол Улсын 2026 оны төсвийн төслийг хэлэлцэн батлах уч

Уржигдар 06 цаг 00 мин