Х.ОЮУНБОЛД

Судлаачид хүн төрөлхтний хүрээлэн байгаа орчинд бий болсон зөрчлийн улмаас бусад далайн хавны сүрэг устаж байхад дэлхийн хамгийн гүн, цэвэр устай гэгддэг Байгаль нуурын далайн хавнууд яагаад үржиж олширч байгааг бичлэг хийдэг төхөөрөмжөөр дагаж, музейн үзмэрийг судалснаар илрүүлсэн байна. Байгаль нуурын далайн хав буюу нерпа нь чихэрлэг усанд амьдардаг  хоёр төрлийн нэг нь аж. Харин одоог хүртэл судлаачид энэ амьтныг дэлхийд чихэрлэг усанд амьдардаг хавчны төрлийн цорын ганц амьтан амфиподоос гадна ихэвчлэн загасаар хооллодог гэж бодож байжээ. Мөн энэ жижигхэн амьтан хэдийг идэж цаддаг талаар мэддэггүй байсан гэнэ. Гэхдээ шинэ судалгаагаар энэ хав нь ихэвчлэн загасаар хооллодог гэдэгтэй зөрчилдсөн байна.

Үнэндээ далайн хав нь их хэмжээний амфиподыг агнаж хооллодог аж. Японы туйл судлалын үндэсний хүрээлэнгийн  далайн биологи судлаач Юки Ватанабэ  болон хамтрагчид нь видео бичлэг хийдэг камер, хурдасгуур хэмжигч хэрэгсэл ашиглаж Байгаль нуурын далайн хавны хоол хүнс эрэх явцыг тэмдэглэж авчээ. Далайн хав нь дунджаар 57 амфиподыг бөөнөөр нь агнадаг. Нэг өдөрт 1000-ыг барьдаг байна. Энэ нь олон төрлийн биш нэг удаагийн ангаар их хэмжээгээр хооллодог усанд амьдардаг ямар нэгэн сүүн тэжээлтэн амьтны тэжээлийн хэрэглээний түвшин өндөр байгааг харуулжээ. Ампифод дэлхийн бүх хэсэгт сахалтай халимнаас бусад усанд амьдардаг сүүн тэжээлтний хоол болох нь их ховор байдаг.

Далайн хав ангаа устай хамт залгиснаар нэмэлт булчингийн үйл ажиллагаа шаардагддаг учраас их эрч хүч зарцуулдаг байна. Мөн хоол тэжээл хайх хэмжээ, хүч чадал нь илүү буурдаг гэж судлаачид ярьжээ. Музейн үзмэр Байгаль нуурын далайн хавыг судалснаар сам хэлбэртэй араа шүдтэй болохыг илрүүлсэн байна. Энэ нь тэдэнд хурдан ангуучлах үеэр залгисан усаа гаргах боломжийг өгдөг аж. Дэлхийн хамгийн жижиг биетэй далайн хавны нэг Байгаль нуурын далайн хав нь ойролцоогоор 50 кг татдаг бөгөөд амфиподыг агнахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байна. Мөн энэ хавны хооллолтод нөлөөлсөн нэг хүчин зүйл нь Байгаль нууранд амфипод их байдагтай холбоотой аж. Судлаачид хувьслын энэ шинэ нээлт нь экосистемд махчин идэшт амьтдын өөрсдийгөө тэжээх чадварыг илүү нэмэгдүүлж өгдөг гэсэн дүгнэлтийг хийсэн байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2020.12.10 ПҮРЭВ № 236 (6461)